In de afgelopen eeuw heeft ons dorp een indrukwekkende transformatie ondergaan. Wat ooit een bescheiden dorpje was, met een economie die vooral draaide op landbouw en veeteelt, is vandaag de dag een modern dorp met uitgebreide voorzieningen en een bloeiend sociaal leven.
Vanaf de jaren zestig en zeventig van de vorige eeuw groeide Rucphen mee met de industriële en sociale ontwikkelingen. Nieuwe woonwijken werden gebouwd om de toenemende bevolking te huisvesten, en het dorp breidde zich uit. Op 1 januari 2024 had ons dorp 5.095 inwoners. (bron: https://allecijfers.nl/woonplaats/rucphen/) .
Om de ontwikkeling van het dorp Rucphen te illustreren plaatsen we hierna oude foto’s met daaronder foto’s die gemaakt zijn in 2024.
Deze foto’s maakten deel uit van een expositie die we organiseerden ter gelegenheid van de tachtigjarige bevrijding van Rucphen. De teksten zijn van Ad Schrauwen, Jan Struijs en Ad Goossens. De foto’s werden tenzij anders vermeld gemaakt door Ad Goossens.
Dorpsstraat (nu Raadhuisstraat),1930.
Op de foto zien we de oorspronkelijke provinciale klinkerweg, destijds nog Dorpsstraat geheten. In 1954 werd deze naam gewijzigd in Raadhuisstraat.
We zien de Dorpsstraat gefotografeerd richting het oosten. Achteraan is nog net het oude raadhuis te zien.
Villa Lucia, 1930
Burgemeester Antonius Mol (1910-1921) liet in 1911 deze woning bouwen.
Na 1921 woonden in het pand Raadhuisstraat 84 ook de burgemeester Crusio (1922-1934), die het pand flink liet opknappen en het naar zijn (enige) dochter Villa Lucia noemde.
Hierna woonden er nog de burgemeesters Letschert (1934-1937) en Van Buitenen (1937-1946).
Van Buitenen betrok in oktober 1938 een nieuwe ambtswoning aan de Sint Martinusstraat 39.
Moleneind, 1930
Rijdend vanuit Rucphen richting Sprundel passeer je na ongeveer een kilometer het sportpark De Molenberg. Het sportpark maakt deel uit van het gebied De Molenheide. De verklaring van deze naam ligt voor de hand.
In dit heidegebied heeft ooit een houten molen gestaan. Hieraan ontleent ook het Moleneind zijn naam.
De molen is vóór 1462 opgericht. Verschillende molenaarsfamilies hebben in de loop der eeuwen de molen bemaald. De molen die al sinds 1928 niet meer in werking was, werd in 1931 afgebroken.
Dorpsstraat (nu Raadhuisstraat), 1930.
Op de foto zien we de oorspronkelijke provinciale klinkerweg, destijds nog Dorpsstraat geheten. In 1954 werd deze naam gewijzigd in Raadhuisstraat.
Rechts is het oude raadhuis met de dubbele trap te zien. De bouw van Rucphens eerste raadhuis vond plaats in 1850.
Achteraan zien we de Martinuskerk met de oorspronkelijke, 38,5 meter hoge toren. Deze toren werd op 27 oktober 1944 door de terugtrekkende Duitse bezetters opgeblazen. Pas in 1960 werd de huidige toren afgebouwd tot zijn tegenwoordige lengte van 33,6 meter.
Raadhuisstraat, 1965
Aan de linkerzijde zien we de Martinuskerk met daarnaast de pastorie. De Martinuskerk werd op zondag 18 juli 1933, na een bouwtijd van slechts 8 maanden plechtig in gebruik genomen.
De Martinuskerk is een ontwerp van Johan Berben. Hij ontwierp de kerk, zonder zuilen. De kerk heeft daarom een ingewikkelde, monumentale kapconstructie.
De pastorie werd in 1869 opgeleverd. De eerste bewoners waren pastoor Heyen en pastoor van den Eijnden. Links en rechts in de gevel zijn gevelstenen ingemetseld met hun namen. De Martinuskerk en de pastorie zijn beide rijksmonumenten vanwege hun cultuur-historisch belang.
Raadhuisstraat, 1967
We zien achteraan het gemeentehuis. Bij de verbouwing van het gemeentehuis. In 1965, was om de verkeerssituatie in de onmiddellijke omgeving van het raadhuis te verbeteren, de prachtige bestaande voorgevel van het raadhuis afgebroken en enkele meters naar achteren geplaatst. Hierbij werd ook de dubbele trap vervangen door de enkele.
We zien verder het geschenkenhuis Stroop, de Spar Van Mechelen en slagerij Schrauwen.
Het Wapen van Nassau, 1957
We zien hier de voorzijde van het oorspronkelijke Café Het Wapen van Nassau tevens woonhuis van Jan Stroop en zijn vrouw Wies van Wesenbeeck.
Het café werd in 1958 door de gemeente gekocht. Jan en Wies bouwden toen een woonhuis en café, dat dezelfde naam behield, op de hoek van Julianastraat en de Rucphense Vaartkant. Door de aankoop van dit pand en door de overkluizing van de Vlettevaart ontstond een doorbraak voor het verkeer langs de Vaartkant.
In 1959 is het pand gesloopt. Zo kwam een eind aan de moeilijke verkeerssituatie bij de kerk en de directe omgeving. Kort tevoren waren de zandwegen de Gebrande Hoefstraat en de Rucphense Vaartkant van een 5 meter brede klinkerbestrating voorzien
Westgevel van het gemeentehuis, 1967
Door het gestegen inwoneraantal en de toename van de administratieve werkzaamheden was er op het raadhuis behoefte aan meer ruimte ontstaan.
In 1963 ontstonden er, onder burgemeester Piet Alberts, plannen om het raadhuis opnieuw te verbouwen. Architect Sturm stelde een ingrijpende verbouwing voor, waarmee de gemeenteraad akkoord ging.
Om de verkeerssituatie in de onmiddellijke omgeving van het raadhuis te verbeteren, werd de voorgevel van het raadhuis afgebroken en enkele meters naar achteren geplaatst. Op zaterdag 16 oktober 1965, werd het nieuwe, sterk vergrote raadhuis officieel geopend.
Panorama Stationstraat, 1953
Op de voorgrond is het parochieel jeugdhuis meestal patronaat genoemd te zien. Links op de foto zien we het in 1925, gebouwde ‘Hurks-huis’. De eerste bewoners van dit huis waren gemeentesecretaris Theeuwes en zijn gezin.
Deze foto werd in 1953 gemaakt vanuit de kerktoren. Dit was niet de toren zoals we die tegenwoordig kennen. De oorspronkelijke kerktoren die in 1944 werd verwoest, werd omstreeks 1950 herbouwd tot de hoogte van de kerk. De foto is vanuit deze toren gemaakt. Pas in 1960 werd de toren afgebouwd tot zijn tegenwoordige lengte.
Vanuit deze toren kan de huidige situatie niet met hetzelfde standpunt gefotografeerd worden. De tweede afbeelding werd in 2014 gemaakt door Jan van Broekhoven, vanaf de steiger die destijds, vanwege de restauratie rond de toren van de Martinuskerk stond.
Stationstraat (nu Sint Martinusstraat), 1930.
In het eerste huisje werd later het VIVO-kruidenierswinkeltje van weduwe ‘Mieke van As’ gevestigd.
Verderop aan de linkerkant was ooit het kleine bruine cafeetje van Barra Antonissen te vinden. Het verhaal gaat dat de Rucphense jeugd in vroeger tijden, regelmatig een streek met haar uithaalde.
Ze bezochten dan bewust met een groep dit cafeetje om in korte tijd de gehele drankvoorraad van Barra op te drinken. Naar het schijnt, was zij hier niet van gediend.
Stationstraat (nu: Sint Martinusstraat), 1955
Vooraan links op de foto zien we de schilders- en behangwinkel van M. Braat-Lazeroms. Nu is daar de winkel van Van der Vorst gevestigd. Rechts van deze winkel was het pand van G. Suijkerbuijk-Hoendervangers.
In 1944 nam de burgemeester het besluit om de huidige Sint Martinusstraat, Karnemelkstraat te noemen. Op 22 april 1954 werd door de gemeenteraad besloten dat de straat Sint Martinusstraat moest heten.
Hoewel er meerdere ansichtkaarten zijn waarop Stationstraat staat, hebben we geen besluit kunnen vinden waardoor de straat zo genoemd wordt. Bovendien is er correspondentie uit 1953 waarop de straat nog Karnemelkstraat heet. Zou het zo kunnen zijn dat de straat alleen in de volksmond Stationstraat genoemd werd?
Sint Martinusstraat, 1965.
Bij besluit van de burgemeester van 1 april 1944, werd de huidige Sint Martinusstraat, Karnemelkstraat genoemd.
Op verschillende ansichtkaarten staat ook Stationstraat. Wanneer de straat zo genoemd werd hebben we niet terug kunnen vinden. Het ‘waarom’ is ons ook niet helemaal duidelijk, er is immers in Rucphen geen station te vinden. Wellicht werd de straat destijds zo genoemd omdat deze naar het stationnetje in Bosschenhoofd (Seppe) leidde.
Bij raadsbesluit van 22 april 1954 werd de naam: Sint Martinusstraat. Deze naam laat zich eenvoudig verklaren. Sint Martinus is immers de patroonheilige van onze (voormalige) parochie.
Kade, 1960.
Rucphen kent wel een ‘Kaai’, maar de daarbij horende haven is onvindbaar.
De straatnaam Kade kunnen we daarom niet direct verklaren. Het enige dat we weten is, dat deze straatnaam is vastgesteld bij besluit van de burgemeester van 26 juni 1942 en bij raadsbesluit van 22 april 1954.
Symbool van de vooruitgang zijn de (twaalf) woningen, in 1947 gebouwd naar een ontwerp van Th. Hemelaar, hoofd van de dienst gemeentewerken van Rucphen, voor een aanneemsom van 6.584 gulden per woning. De grond was aangekocht voor 10 cent per vierkante meter.
Schijfse Vaartkant, 1970
De straatnaam Schijfse Vaartkant werd vastgesteld bij raadsbesluit van 22 april 1954. De Schijfse vaart was onderdeel van de Vlettevaart. Dit was de oude benaming van de moervaart die rond 1400 werd gegraven en diende voor het vervoer per vlet (boot) van de moer (turf). De voormalige Vlettevaart liep vanaf de Oude Zoek via het dorp Schijf naar Rucphen. In ons dorp boog de vaart naar het westen af richting Roosendaal. Ongeveer ter hoogte van de huidige Martinusstraat was er een aftakking naar het noorden, naar Oudenbosch.
Op deze foto, gemaakt omstreeks 1970 kijken we op de zuidelijke (achter)zijde van de woningen aan de Raadhuisstraat, onder andere dat van café Voeten, ‘De Zwaan’geheten. Dit café nam ooit een centrale plaats in het dorpsleven van Rucphen in.
Klooster en de meisjesschool, 1935
Op verzoek van pastoor Franciscus Laurijssen, waren in 1888 vier zusters van de congregatie van de Zusters Penitenten Recollectinen van Oudenbosch naar Rucphen gekomen om daar een bewaar- en naaischool te beginnen.
Het nonnenklooster heette officieel het gesticht O.L.V. van den Berg Carmel. Op 1 mei 1888 werd de school geopend; een jaar later werd met het lager onderwijs voor meisjes gestart door Soeur Alcantara de Jong met 70 leerlingen. Tot in 1962 bleven de zusters een belangrijke stempel drukken op het school- en parochieleven. In dat jaar verlieten ze onze parochie.
In 1967 werd het zusterklooster afgebroken, om zo de bouw van de Sint Martinusschool mogelijk te maken.